Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
Rozporządzenie CLP i GHS
Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin [CLP] klasą zagrożeń w odniesieniu do aerozoli jest „wyrób aerozolowy”, na który składają się 3 kategorie: aerosol 1, aerosol 2 oraz aerosol 3 (tabela 1).
Tabela 1. Klasa zagrożenia oraz kody kategorii wg Rozporządzenia CLP dotyczące wyrobów aerozolowych (fragment tabeli 1.1 Rozporządzenia CLP w rozdziale 1.1.2.1.1.)
Klasa zagrożeń |
Klasa zagrożenia i kod kategorii |
Wyrób aerozolowy
|
Aerosol 1 |
Aerosol 2 |
|
Aerosol 3 |
Wyrób aerozolowy, czyli dozownik aerozolu, jest to jednorazowy pojemnik wykonany z metalu, szkła lub tworzywa sztucznego, zawierający gaz sprężony, skroplony lub rozpuszczony pod ciśnieniem wraz z cieczą, pastą lub proszkiem lub bez, wyposażony w urządzenie umożliwiające uwalnianie jego zawartość w postaci cząsteczek stałych lub ciekłych w zawiesinie gazu, w postaci piany, pasty lub proszku albo w stanie ciekłym lub gazowym.
Wyroby aerozolowe należy zaklasyfikować do jednej z trzech kategorii tej klasy zagrożenia, stosownie do ich właściwości palnych oraz ich ciepła spalania. Uznaje się je jako zaklasyfikowane do kategorii 1 lub 2, jeżeli zawierają ponad 1 % składników (m/m), które klasyfikuje się jako łatwopalne (gazy łatwopalne, substancje ciekłe o temperaturze zapłonu ≤ 93 °C, substancje stałe łatwopalne) lub jeśli ich ciepło spalania wynosi co najmniej 20 kJ/g. Należy wziąć pod uwagę, że składniki palne nie obejmują substancji lub mieszanin piroforycznych, samonagrzewających się lub reagujących z wodą, ponieważ takich składników nigdy nie stosuje się w wyrobach aerozolowych. Dodatkowo, z uwagi na podział wyrobów aerozolowych na spieniające i rozpylane, wyroby aerozolowe należy zaklasyfikować do jednej z trzech kategorii na podstawie ich składników, ciepła spalania oraz, o ile ma to zastosowanie, wyników badania na spienianie (dla wyrobów aerozolowych spienianych) oraz badania zapłonu na odległość oraz badania w przestrzeni zamkniętej (dla wyrobów aerozolowych rozpylanych). Badania te należy wykonać zgodnie z „Podręcznikiem badań i kryteriów” UN RTDG (część III, podsekcje 31.4, 31.5 i 31.6).
Wyroby aerozolowe, które nie spełniają kryteriów pozwalających na zaklasyfikowanie do kategorii 1 lub kategorii 2, zostają zaklasyfikowane w kategorii 3. Schemat postępowania dotyczącego klasyfikacji wyrobów aerozolowych został przedstawiony na rysunku 1.
Ciepło chemicznej reakcji spalania ΔΗc (kH/g) jest to iloczyn teoretycznego ciepła reakcji spalania (ΔΗcomb) oraz wydajności spalania, zwykle mniejszej od 1,0 (typowa wydajność spalania wynosi 0,95 lub 95 %). Dla wieloskładnikowego wyrobu aerozolowego ciepło chemicznej reakcji spalania jest sumą ważonego ciepła reakcji spalania poszczególnych składników, wyrażoną wzorem:
gdzie:
ΔΗc – ciepło chemicznej reakcji spalania (kJ/g);
wi % – udział masowy składnika i w wyrobie aerozolowym;
ΔΗc(i) – ciepło właściwe spalania (kJ/g) składnika i w wyrobie aerozolowym.
Ciepło chemicznej reakcji spalania może zostać zaczerpnięte z literatury naukowej, obliczone lub uzyskane w wyniku badań (m.in. ASTM D 240 ze zm. – „Standardowe metody badania ciepła spalania płynnych paliw węglowodorowych za pomocą bomby kalorymetrycznej”, EN/ISO 13943 ze zm., 86.1–86.3 – „Przepisy przeciwpożarowe – Słowniczek”, oraz NFPA 30B ze zm.– „Kodeks wytwarzania i przechowywania produktów aerozolowych”).
Rys. 1. Schemat postępowania podczas klasyfikacji wyrobów aerozolowych zgodnie z Rozporządzeniem CLP
Dla trzech kategorii wyrobów niebezpiecznych w Rozporządzeniu CLP podano informacje o zagrożeniach (zwroty określające zagrożenie) oraz środkach ostrożności (zwroty określające środki ostożności), które podano w tabel 2.
Tabela 2. Zwroty określające zagrożnie oraz środki ostrożności dla 3 kategorii wyrobów aerozolowych określone w Rozporządzeniu CLP
Klasyfikacja |
Kategoria 1 |
Kategoria 2 |
Kategoria 3 |
Zwrot określający zagrożenie |
H222: Skrajnie łatwopalny aerozol H229: Pojemnik pod ciśnieniem: ogrzanie grozi wybuchem |
H223: Łatwopalny aerozol H229: Pojemnik pod ciśnieniem: ogrzanie grozi wybuchem |
H229: Pojemnik pod ciśnieniem: Ogrzanie grozi wybuchem |
Zwrot określający środki ostrożności Zapobieganie |
P210 P211 P251 |
P210 P211 P251 |
P210 P251 |
Zwrot określający środki ostrożności Reagowanie |
|
|
|
Zwrot określający środki ostrożności Przechowywanie |
P410 + P412 |
P410 + P412 |
P410 + P412 |
Zwrot określający środki ostrożności Usuwanie |
|
|
|
Oznaczenia zastosowane w tabeli:
P210 – Przechowywać z dala od źródeł ciepła, gorących powierzchni, źródeł iskrzenia, otwartego ognia i innych źródeł zapłonu. Nie palić.
P211 – Nie rozpylać nad otwartym ogniem lub innym źródłem zapłonu.
P251 – Nie przekłuwać ani nie spalać, nawet po zużyciu.
P410 + P412 – Chronić przed światłem słonecznym. Nie wystawiać na działanie temperatury przekraczającej 50 oC/122 oF.
W odniesieniu do oznakowania Rozporządzenie CLP wprowadza również piktogramy GHS oraz hasła ostrzegawcze (tabela 3).
Tabela 3. Piktogramy oraz hasła ostrzegawcze dla 3 kategorii wyrobów aerozolowych określone w Rozporządzeniu CLP
Klasyfikacja |
Kategoria 1 |
Kategoria 2 |
Kategoria 3 |
Piktogram GHS |
Brak piktogramu |
||
Hasło ostrzegawcze |
Niebezpieczeństwo |
Uwaga |
Uwaga |
Wyrobów aerozolowych nie klasyfikuje się jako gazów łatwopalnych, substancji ciekłych łatwopalnych ani substancji stałych łatwopalnych. W przypadku klasyfikacji mieszanin o toksyczności ostrej, działaniu żrącym/drażniącym na skórę, o działaniu powodującym poważne uszkodzenie oczu/działaniu drażniącym na oczy, działaniu uczulającym na drogi oddechowe lub skórę, działaniu toksyczne na narządy docelowe przy narażeniu jednorazowym oraz powtarzanym, postać aerozolową mieszaniny zalicza się do tej samej kategorii zagrożeń co nieaerozolową postać mieszaniny, pod warunkiem że dodany gaz pędny nie wpływa na właściwości niebezpieczne mieszaniny w momencie rozpylenia oraz dostępne są dowody naukowe wykazujące, że postać aerozolowa nie stwarza większego zagrożenia niż nieaerozolowa postać mieszaniny.
W Globalnie Sharmonizowanym Systemie Klasyfikacji i Oznakowania GHS z 2017 r. nie występuje pojęcie „wyrób aerozolowy”. Klasyfikacja odnosi się do aerozoli, jako do klasy zagrożeń (tabela 4).
Tabela 4. Klasyfikacja i pakowanie aerozoli wg. GHS
System GHS Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals http://www.unece.org/trans/danger/publi/ghs/ghs_welcome_e.html
Rozporządzenie CLP Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006.. Dz. Urz. WE L 353 z 31.12.2008, s. 1-1355.
Umowa ADR Oświadczenie rządowe z dnia 28 lutego 2017 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. ADR Dz. U. 2017 poz. 1119