Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
|
Dobór urządzeń przystosowanych do pracy w atmosferze wybuchowej
Grupy i kategorie instalacji i urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym
W rozporządzenie ministra gospodarki z 22 grudnia 2005 r (implementacja dyrektywy ATEX 95) [4] wszystkie urządzenia przeznaczone do pracy w przestrzeniach zostały podzielone na dwie grupy (tabela 2), a każdej grupie urządzenia podzielone są na kategorie.
Tabela 2.
Grupy i kategorie urządzeń i systemów w wykonaniu przeciwwybuchowym
Grupa | Przeznaczenie urządzenia | Kategorie |
I | Urządzenia przeznaczone do pracy pod ziemią w kopalniach oraz w naziemnych obszarach kopalń zagrożonych wybuchem gazu lub pyłu | M1 |
M2 | ||
II | Urządzenia dla przemysłu przeznaczone do stosowania na powierzchni w obszarach zagrożonych wybuchem gazów, par, mgieł i pyłów | 1 |
2 | ||
3 |
Kategoria | Zaprojekto- wane dla strefy | Do zastosowania również w strefie | Rodzaj atmosfery wybuchowej | Zastosowanie w strefie | Odpowiada kategorii |
1 | 0 | 1 i 2 | mieszanina gaz/powietrze lub mieszanina para/powietrze lub mieszanina mgła/powietrze | 0 | 1G |
1 | 20 | 21 i 22 | mieszanina pył/powietrze | 20 | 1D |
2 | 1 | 2 | mieszanina gaz/powietrze lub mieszanina para/powietrze lub mieszanina mgła/powietrze | 1 | 1G lub 2G |
2 | 21 | 22 | mieszanina pył/powietrze | 21 | 1D lub 2D |
3 | 2 | - | mieszanina gaz/powietrze lub mieszanina para/powietrze lub mieszanina mgła/powietrze | 2 | 1G lub 2G lub 2G |
3 | 22 | - | mieszanina pył/powietrze | 22 | 1D lub 2D lub 2G |
Producenta | Racje i potrzeby | Użytkownika |
Oznakowanie zabezpieczeń urządzeń pracujących w atmosferach wybuchowych
Urządzenia pracujące w środowisku zagrożonym atmosferą wybuchową mają specjalną budowę i konstrukcję. Sposób udowy i wykonania takich urządzeń jest znormalizowany i opisany w normach zharmonizowanych. Wymagania dotyczące urządzeń nieelektrycznych pracujących w atmosferze wybuchowej są opisane w poszczególnych arkuszach normy PN-EN 13463 [510]. Natomiast zharmonizowane normy o numerach PN-EN 50014:2004 [11], PN-EN 50015:2003 [12], PN-EN 50017:2003 [13], PN-EN 50018:2005 [14], PN-EN 50019:2005 [15], PN-EN 50020:2006 [16], PN-EN 50024:2002 [17] obejmują wymagania dotyczące urządzeń elektrycznych. W tabeli 4 podano podział i oznakowanie zabezpieczeń.
Tabela 4.
Podział i oznakowanie zabezpieczeń w urządzeniach
Nazwa zabezpieczenia | Oznakowanie | Nazwa zabezpieczenia | Oznakowanie |
Budowa ognioszczelna | d | Budowa iskrobezpieczna (strefa 0) | ia |
Budowa iskrobezpieczna (strefa 1) | Ib | Z osłona gazową z nadciśnieniem | p |
Budowa wzmocniona | e | Z osłoną olejowa | o |
Z osłona proszkowa/piaskową | q | Obudowa hermetyczna | m |
Urządzenia przeznaczone do strefy 2 | n | Wykonanie specjalne | s |
Wykonanie wodoszczelne | k |
Klasy temperaturowe urządzeń
Klasa temperaturowa urządzenia dotyczy tylko tych wyrobów, które mają zastosowanie w strefie zagrożonej gazami, parami, mgłami i cieczami palnymi. Pośrednio dotyczy ona klasyfikowania substancji łatwo palnych i ich temperatur zapłonu.
Tabela 5.
Klasy temperaturowe urządzeń
Klasa temperaturowa | Maksymalna temperatura obudowy [°C] | Temperatura zapłonu gazu lub par [°C] |
T1 | 450 | > 450 |
T2 | 300 | 300 – 450 |
T3 | 200 | 200 – 300 |
T4 | 135 | 135 – 200 |
T5 | 100 | 100 – 135 |
T6 | 85 | 85 – 100 |
Stosowanie narzędzi w przestrzeniach zagrożonych wybuchem
Stosowanie prostych narzędzi na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa, również podlega ograniczeniom. W przestrzeniach zagrożonych wybuchem nie należy stosować narzędzi mogących wytwarzać iskry. Wśród narzędzi, które mogą być źródłem iskier, rozróżnia się dwa rodzaje:
Certyfikacja urządzeń i produktów przeznaczonych do pracy w strefach zagrożonych wybuchem
Zgodnie z rozporządzeniem ministra gospodarki z 22 grudnia 2005 r. [4] wymaga się, aby wyroby wprowadzane na rynek z przeznaczeniem do prac w strefach zagrożonych wybuchem miały certyfikaty jednostek notyfikujących i były oznakowane. Wymagany sposób oznakowania przedstawiono w tabeli 6.
Tabela 6.
Oznakowanie urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym (przykładowe)
Oznaczenie CE | Numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej | Ikona informująca o wykonaniu przeciw-wybuchowym | Grupa wybuchowości | Kategoria urządzenia | Atmosfera |
CE | 0102 | II | 2 | G – gazowa D – pyłowa | |
Standard europejski | Ochrona przeciw-wybuchowa | Rodzaje zabezpieczeń stosowanych w budowie urządzeń | Podgrupa wybuchowości | Klasa tempe-raturowa | Maksymalna temperatura powierzchni |
E | Ex | d | IIc | T4 | T90 °C |
Bibliografia
[1] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa. Dz.U., nr 107, poz. 1004; zm. Dz.U. 2006, nr 121, poz. 836.
[2] PN-EN 1127-1:2007 Atmosfery wybuchowe – Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Część 1: Pojęcia podstawowe i metodologia.
[3] PN-EN 60079-10:2002 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 10: Klasyfikacja przestrzeni zagrożonych wybuchem.
[4] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Dz.U. nr 263, poz. 2203.
[5] PN-EN 13463-1:2003 Urządzenia nieelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 1: Podstawowe założenia i wymagania.
[6] PN-EN 13463-2:2005 Urządzenia nieelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 2: Ochrona za pomocą obudowy z ograniczonym przepływem “fr”.
[7] PN-EN 13463-3:2005 Urządzenia nieelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 3: Ochrona za pomocą osłony ognioszczelnej “d”.
[8] PN-EN 13463-5:2005 Urządzenia nieelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 5: Ochrona za pomocą bezpieczeństwa konstrukcyjnego “c”.
[9] PN-EN 13463-6:2005 Urządzenia nieelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 6: Ochrona przez kontrolę źródła zapłonu “b”.
[10] PN-EN 13463-8:2005 Urządzenia nieelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 8: Ochrona za pomocą osłony cieczowej “k”.
[11] PN-EN 50014:2004 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Wymagania ogólne.
[12] PN-EN 50015:2003 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Osłona olejowa “o”.
[13] PN-EN 50017:2003 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Osłona piaskowa “q”.
[14] PN-EN 50018:2005 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Osłona ognioszczelna “d”.
[15] PN-EN 50019:2005 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Budowa wzmocniona “e”.
[16] PN-EN 50020:2006 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Wykonanie iskrobezpieczne “i”.
[17] PN-EN 50021:2002 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Zabezpieczenia typu “n”.
Ostatnio udostępnione tematy
w BHP-Info: