Środki ochrony indywidualnej - przepisy prawne i wymagania

   Corocznie liczna grupa ludzi ulega wypadkom podczas uprawiania sportu oraz rekreacji. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest brak świadomości osób uprawiających dyscypliny sportowe o poziomie podejmowanego ryzyka oraz konieczności stosowania również środków ochrony indywidualnej. Drugą z przyczyn jest nieodpowiedni stan tych środków oraz brak odpowiednich instrukcji użytkowania. Przykładem tego może być tragedia, która wydarzyła się latem tego roku na jeziorach Mazurskich. Brak odpowiedniego sprzętu ratunkowego (a w szczególności kamizelek ratunkowych i środków asekuracyjnych) lub niewłaściwe jego stosowanie doprowadziły do wielu utonięć.

    Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie przepisów obowiązujących w krajach Unii Europejskiej dotyczących wprowadzania do obrotu środków ochrony indywidualnej (m.in. kamizelek ratunkowych i środków asekuracyjnych) do użytku pozazawodowego, stosowanych np. podczas uprawiania sportu i rekreacji.

Przepisy prawne

   Wymagania obowiązujące producentów wytwarzających oraz wprowadzających środki ochrony indywidualnej do użytku pozazawodowego do obrotu w krajach Unii Europejskiej są takie same jak dla tych środków używanych podczas pracy i zostały one określone w dyrektywie 89/686/EWG [1], której przepisy zostały przeniesione do prawa polskiego rozporządzeniem ministra gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r., w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej [2].

W tych aktach prawnych określono:

• zasadnicze wymagania dla środków ochrony indywidualnej, w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa (w tym wymagania dotyczące instrukcji użytkowania)


• warunki i tryb dokonywania oceny ich zgodności z wymienionymi wymaganiami


• treść deklaracji zgodności


• sposób oznakowania środków ochrony indywidualnej.

   Zgodnie z tym rozporządzeniem środki ochrony indywidualnej mogą być wprowadzone do obrotu i stosowania wyłącznie, gdy spełniają wymagania zasadnicze w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa mające na celu zapewnienie najwyższego możliwego poziomu ochrony oraz oznakowania znakiem CE.
    Do każdego wyrobu oznakowanego tym znakiem mają również zastosowanie przepisy o odpowiedzialności za wadliwy wyrób ujęte w ustawie – Kodeks cywilny [3] o odpowiedzialności za wyrób, wdrażającej dyrektywę 85/374/EWG [4]. Nakłada ona na producenta odpowiedzialność finansową za szkody wyrządzone użytkownikowi przez wyrób wadliwy, tj. niebezpieczny wyrób. Odpowiedzialność ta wynika z samego faktu wyrządzenia szkody przez wyrób, bez względu na winę producenta. Takie same obowiązki jak producent ma również upoważniony przedstawiciel (mający swą siedzibę na terenie UE) wprowadzający na Europejski Obszar Gospodarczy (kraje UE oraz Islandia, Lichtenstein i Norwegia) wyrób pochodzący z państwa nie należącego do Unii Europejskiej.

Wybór wymagań dot. danego środka ochrony indywidualnej

    Producent lub jego upoważniony przedstawiciel jest odpowiedzialny za przeprowadzenie analizy wszystkich wymagań zasadniczych dotyczących produkowanych przez niego wyrobów. Wymagania te zostały określone w sposób ogólny w dyrektywie 89/686/EWG, bez podania wartości określających np. wytrzymałość, wymiary czy masę.
    W dyrektywie tej zostały zawarte ogólne wymagania stawiane środkom ochrony indywidualnej dotyczące:

• projektowania (m.in. zapewnienia najwyższego poziomu ochrony lub klasy ochrony, ergonomii)


• nieszkodliwości materiałów


• skuteczności ochrony


• zakresu informacji dostarczanych przez producenta o wyrobie.

 
  Zawarto w niej również uzupełniające wymagania, wspólne dla kilku klas lub typów środków ochrony indywidualnej (najczęściej wynikające ze specyfiki ich stosowania), dotyczące m.in. wyrobów:

• wyposażonych w systemy regulacji


• zakrywających chronione części ciała


• przeznaczonych do użytku w nagłych przypadkach lub do szybkiego zakładania


• wyposażonych w części składowe, które mogą być odłączane przez użytkownika


• odzieży sygnalizującej wizualnie obecność użytkownika.

 Ponadto wyróżniono wymagania dotyczące ochrony przed wybranymi zagrożeniami, m.in.:  • zranieniem wynikającym z otarcia, przekłucia, przecięcia • zimnem • wysoką temperaturą • utonięciem (kamizelki ratunkowe, środki asekuracyjne, kombinezony) •  w zakresie urządzeń zabezpieczających w sprzęcie do nurkowania.