Bezpieczeństwo behawioralne

 

Bezpieczeństwo behawioralne

 

Autor: mgr Agnieszka Szczygielska, 2014

 

Podejście określane jako bezpieczeństwo behawioralne (ang. Behavioural-Based Safety - w skrócie BBS) czasem także jako bezpieczeństwo oparte na obserwacji zachowań czy bezpieczeństwo oparte na zachowaniach zostało opracowane na podstawie wyników prac behawiorystów, którzy zakładali, że ludzie uczą się na efektach swoich zachowań, mając tendencję do powtarzania takich zachowań, które przyniosły im przyjemność, a powstrzymywania się od takich, które przyniosły przykrość.

 

W podejściu BBS przyjęto, że skuteczniejsze od prób zmiany zachowań poprzez motywację oraz wprowadzanie działań mających na celu zmianę postawy wobec bezpieczeństwa pracy jest wpływanie na zachowania ludzi. W konsekwencji bowiem zmiana zachowań prowadzi do zmiany sposobu myślenia i postawy (Geller, 2001). Innymi słowy w wyniku stosowania metod behawioralnych przez dłuższy okres u pracowników zostaje ukształtowana bezpieczna postawa, która w przyszłości przekłada się na kolejne bezpieczne zachowania.

Koncepcja BBS opiera się na wzajemnej obserwacji pracowników i zwracaniu uwagi na potencjalnie niebezpieczne zachowania u innych. Kluczowymi pojęciami w tym procesie są audyt behawioralny (prowadzony przez pracowników, w tym także liniowych) oraz dialog kluczowy. Przy założeniu, że problem stanowią niebezpieczne zachowania pracowników, kluczowe pytania dotyczą związanych z nim faktów. 

Podejście to zakłada identyfikację, pomiar i modelowanie zachowań, a poprzez to zmniejszenie liczby wypadków przy pracy. Obok bezpieczeństwa technicznego (zabezpieczanie maszyn, urządzeń, stanowiska pracy) oraz systemowego (ocena ryzyka zawodowego, procedury bezpiecznej pracy, instrukcje bhp, system zarządzania bhp) bezpieczeństwo behawioralne jest trzecim z elementów kompleksowego podejścia do bezpieczeństwa pracy w przedsiębiorstwie.

 

Skuteczności stosowania behawioralnych metod ograniczenia niebezpiecznych zachowań pracowników dowodzą liczne badania, których wyniki są szeroko omawiane w literaturze przedmiotu. Dov Zohar wskazał na wzrost użytkowania ochronników słuchu o 85-90% w wyniku stosowania metod behawioralnych. Deniese J. Fellner i Beth Sulzer-Azaroff opisali wpływ zastosowania metod behawioralnych na poprawę bezpieczeństwa pracy i zmniejszenie liczby urazów spowodowanych pracą w zakładach celulozowych - po 2 miesiącach prowadzenia audytów behawioralnych wzrosła liczba obserwowanych bezpiecznych zachowań, a po 6 miesiącach odnotowano poprawę bezpieczeństwa w ponad połowie działów tych zakładów. Pozytywne efekty zastosowania metod behawioralnych w poprawie bezpieczeństwa pracy opisali także Jagdeep S. Chhokar i Jerry A. Wallin. Skuteczności takich programów dla poprawy bezpieczeństwa pracy w polskich przedsiębiorstwach dowiodły wyniki badań dotyczących programów modyfikacji niebezpiecznych zachowań, zrealizowanych przez CIOP-PIB.   

 

LITERATURA:

 

  1. Fellner D.J., Sulzer-Azaroff B. (1984), Increasing industrial safety practices and conditions through posted feedback. “Journal of Safety Research”, Vol. 15 (1), s. 7-21.
  2. Geller, E.S. (2001), Behavior-based safety in industry: Realizing the large-scale potential of psychology to promote human welfare.  “Applied & Preventive Psychology”, Vol. 10,  s. 87-105.
  3. Geller E.S. (2005), Behavior-Based Safety and Occupational Risk Management. “Behavior Modification”, Vol. 29 No. 3, May, s. 539-561.
  4. Koźlik M. (2008), Kompleksowe podejście do bezpieczeństwa pracy. „Przyjaciel przy pracy”, 10, s. 28-29.
  5. Pęciłło M. (2010), Skuteczność programów modyfikacji zachowań niebezpiecznych – doświadczenia zagranicznych przedsiębiorstw. „Bezpieczeństwo pracy-Nauka i praktyka”, 11, s. 16-19.
  6. Pęciłło M. (2011), Program modyfikacji zachowań niebezpiecznych – wyniki wdrażania w wybranych polskich przedsiębiorstwach. „Bezpieczeństwo pracy-Nauka i praktyka”, 5, s. 9-11.
  7. Sadłowska-Wrzesińska J. (2014), Bezpieczeństwo behawioralne (BBS), społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) i dialog społeczny – współczesne wyzwania bezpieczeństwa pracy. W: R. Knosala (red.), Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji. Opole, Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, T. II, s. 606-615.
  8. Zohar D. (1980), Promoting the use of personal protective equipment by behaviour modification techniques. “Journal of Safety Research”, Vol. 12 (2), s. 78-85.