Ergonomia
ERGONOMIA

Ergonomia - Noty bibliograficzne

Butler M.:Corporate ergonomics programme at Scottish & Newcastle. Applied Ergonomics, Vol.34, Nr 1, 2003, s.35 ¸ 38  


Artykuł omawia program ergonomiczny przedsiębiorstwa Scottish&Newcastle (browary, puby, handel detaliczny). Podstawą do podjęcia prac była statystyka urazów typu mięśniowo-szkieletowego („musculo-skeletal incidents”). W artykule  omówiono korzyści uzyskane przez zastosowanie trzech grup działań, dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa pracowników (Manual handling programme, Display screen equipment programme, Occupational stress programme). Przedstawione rozwiązanie nie pociągnęło za sobą szczególnych pociągnięć organizacyjnych.  W pracach wykorzystywano istniejący system służb medycyny pracy i służb technicznych z zastosowaniem standardowych procedur analizy stanowisk pracy. W program zaangażowane było kierownictwo przedsiębiorstwa, sterując przebiegiem prac za pomocą  istniejących kanałów organizacyjnych.

Hägg G. M.: Corporate initiatives in ergonomics – an introduction. Applied Ergonomics, Vol.34, Nr 1, 2003, s.3 ¸ 15  


Autor analizuje przedstawione przez praktyków na międzynarodowym sympozjum "Corporate initiatives in ergonomics" (Sztokholm, marzec 1999), realnie istniejące metody stosowania ergonomii w poważnych i reprezentatywnych przedsiębiorstwach. Wymienia następujące, powtarzajšce się elementy programów stosowania ergonomii ("programów ergonomicznych") realizowanych w omawianych przedsiębiorstwach:

    • Projektowanie stanowisk roboczych i dobór narzędzi (środków pracy)
    • Projektowanie produktu
    • Projektowanie organizacyjne
    • Aspekty jakości
    • Partycypacyjne podejście (udział pracowników w modyfikacjach ergonomicznych)
    • Nadzór zdrowotny
    • Szkolenie i informacja


Podsumowując Autor formułuje następujące wnioski:

    1. Zbiorowe inicjatywy w ergonomii są ważne dla produktywnosci, jakości i dobrostanu załogi w wielu przedsiębiorstwach
    2. Podejście partycypacyjne jest podstawowym warunkiem sukcesu programu
    3. Zasadnicze znaczenie ma również dokonywana z zewnątrz lub wewnętrzna ekspertyza ergonomiczna
    4. Należy prowadzić więcej badań na rzecz podobnych programów
    5. Niewiele jest przykładów zintegrowania programów jakości i ergonomii
    6. Większość rozpatrywanych programów jest traktowana głównie jako problem zdrowia i bezpieczeństwa. Należy prowadzić więcej prac w kierunku integracji ergonomii
      z głównymi celami polityki firmy.

 

Joseph B.S.: Corporate ergonomics programme at Ford Motor Company. Applied Ergonomics, Vol.34, Nr 1, 2003, s.23 ¸ 28  


Artykuł zawiera informację na temat Korporacyjnego (zakładowego) programu ergonomicznego Ford Motor Company. W koncernie ustalono następujące wymagania służące sprawnemu działaniu systemu wdrażania ergonomii:

    • ergonomia powinna być dostępna na każdym szczeblu przedsiębiorstwa
    • ergonomia powinna koegzystować z istniejącymi procesami
    • ergonomia powinna być rozwijana z uwzględnieniem podejścia partycypacyjnego

Opracowano plan przedsięwzięcia: "Ford Global Ergonomics process", które opiera się na lokalnych, działających w poszczególnych zakładach Forda na świecie  zespołach związkowo-menedżerskich (Lokal Ergonomics Committees (LECs). Narzędziem wspomagającym działania tych zespołów jest książka An Ergonomics Process oraz dwa wspomagające ją przewodniki: The Ergonomics Implementation Guide i The Job Improvement Guide. Autor przytacza tablicę dotyczącą struktury przebiegu informacji ergonomicznej u Forda, wyróżniającą trzy kategorie działania: Product Development, Proces Development i Existing Job. W konkluzji Autor podaje dane wskazujące na wymierne ekonomicznie korzyści płynące z zastosowania ergonomii. Koszty absencji i wypłat ubezpieczeń zmalały o ok. 30%, redukcja zagrożeń płynących z zaniechania stosowania ergonomii wyraźnie korelowała z polepszeniem jakości produktu a po zainstalowaniu nowej linii produkcyjnej przez ponad 6 miesięcy nie zanotowano dolegliwości mięśniowo-szkieletowych kończyn górnych. Po zainstalowaniu nowej linii montażu samochodów stwierdzono ogólną redukcje absencji i urazów.

 

Moreau M.: Corporate ergonomics programme at automobiles Peugeot-Sochaux. Applied Ergonomics, Vol.34, Nr 1, 2003, s.29 ¸ 34  


Artykuł omawia program ergonomiczny koncernu samochodowego Peugeot-Sochaux. Odpowiedzialnymi za wdrażanie ergonomii są w koncernie "technicy metod" (-pracy; specjalność nie istniejąca w Polsce, najbliższy profil to inżynierowie organizacji produkcji). Stosowane są trzy podstawowe narzędzia, opracowane na wewnętrzny użytek koncernu: metoda ECM (procedura stosowana do projektowania, w tym nowych modeli samochodów, w formie kwestionariusza obejmującego 37 zagadnień) oraz dwie uproszczone metody: DACORS (procedura służąca do klasyfikowania stanowisk pracy, obejmuje obciążenie siłowe człowieka, przenoszenie ciężarów i pozycje przy pracy. Ocena przebiega według kwestionariusza zawierającego wartości dopuszczalne parametrów ergonomicznych. Ocena jest dwustanowa: dobrze – źle), oraz METEO (procedura służąca do oceny ruchów rąk przy wykonywaniu zadań powtarzalnych i klasyfikacji stanowisk według tego kryterium. Narzędziem jest formularz oceny, stanowiący macierz, będącą iloczynem 5 stopni obciążenia statycznych i 5 stopni obciążenia dynamicznego – razem 25 kategorii. Na matrycy wyznaczono obszary, obejmujące 4 kategorie stanowisk: ciężkie, średnie wyższe, średnie niższe i lekkie). Poddano szkoleniu około 100 inżynierów z Departamentu Projektowania i Metod. W wyniku stosowania powyższych metod uzyskano podwyższenie wydajności:  skrócono takt linii montażu z 2 min 30 sek na 1min 36 sek, ulepszono konstrukcję samochodów, zmniejszono, w skali koncernu, dolegliwości mięśniowo-szkieletowe robotników.

Munck-Ulfsfäld U. i inn.: Corporate ergonomics programme at Volvo Car Corporation. Applied Ergonomics, Vol.34, Nr 1, 2003, s.17 ¸ 22  


W artykule omówiono szeroki zakres przedsięwzięć dotyczących: produktu, procesu, stanowisk pracy, osób o cechach szczególnych (pracownicy starzejący się, niepełnosprawni) i organizacji pracy. Jako narzędzia rutynowo stosowane w diagnozie wymieniono listy kontrolne (np. dotyczące obciążenia fizycznego człowieka, wraz z klasyfikacją poziomów obciążenia). Autorzy podają trzy warunki uzyskania powodzenia we wdrażaniu ergonomii: szkolenie, zapewnienie udziału ergonomii w istniejących operacjach roboczych, zapewnienie udziału ergonomii w projektach (nowych i modernizowanych produktów, w każdym etapie projektowania).

Smyth J.: Corporate ergonomics programme at BCM Airdrie. Applied Ergonomics, Vol.34, Nr 1, 2003, s.39 ¸ 43  


Artykuł omawia program ergonomiczny firmy wytwarzającej obuwie  BCM Airdrie. Podjęte tam prace miały na celu poprawę „musculoskeletal health” pracowników w zakładach o przewadze zadań polegających na manipulacjach ręcznych. W tym celu powołano specjalną strukturę organizacyjną i kadrową. Powstał program działania, w którym podstawową rolę pełnił "główny ergonomista zakładu" (Factory Ergonomics Programme Co-ordinator), który opracował dla lokalnych potrzeb zakładu "management process for ergonomics programme". Powołany został podległy mu "Ergonomics Steering Committee" oraz agenda, której celem jest szkolenie i informacja. Struktura programu działań ergonomicznych była następująca:

    • ergonomiczna ocena ryzyka
    • ergonomiczna ocena wprowadzania zmian
    • "warsztaty" rozwiązywania problemów ergonomicznych
    • ergonomiczne "wejście" ("input") do projektowania inżynierskiego
    • szkolenie i znajomość technik ergonomicznych

Jako narzędzie do oceny obciążenia pracą stosowano opracowany przez Coroletta w 1993r. system RULA, przeznaczony do obserwacji związanych z pracą dolegliwości kończyn górnych. Służby medycyny pracy odnotowały stopniowe zmniejszanie się liczby pracowników cierpiących na te dolegliwości. Autor podkreśla, że stosowanie ergonomii pomogło w ukształtowaniu dobrze wyszkolonej, umotywowanej i poinformowanej załogi, co stało się pozytywnym wkładem do ogólnych celów przedsiębiorstwa.

 

SŁOWIKOWSKI J.: Ergonomic optimisation of the hand operated control systems. Materiały konferencji międzynarodowej SIAS 2003 (Safety of Industrial Automated Systems), wyd. INRS, Nancy, France 2003, s. 3-31¸36  


The paper discusses the problem of a machine being "sensed" by its operator. It is shown that reducing the operator’s loading with work necessary for controlling - caused by a wide use of servomechanisms - can result in deterioration of the quality of work of the human-machine system. To study this quality, the quality of regulation criterion used in automatic control engineering was chosen. It is based on the shape of the time characteristics of the operator’s response to a change in the input signal. Research was conducted to find a combination of the values of the parameters of the control system (with a hand lever as input) for which the quality of regulation is best. Those parameters were: the length of the lever arm, the operating force and the transmission ratio. By transforming the results, a dependence was found between the lever grip travel and the operating force. Their optimal values are given.

SŁOWIKOWSKI J.: Procedura stosowania ergonomii w konstrukcji maszyn. Problemy Maszyn Roboczych, 2002, z.19, s. 91¸99  


Różnice metodologiczne między projektowaniem układów technicznych i antropotechnicznych. Projektowanie ergonomiczne jako projektowanie układu biotechnicznego: człowiek-maszyna.  Morfologia  procesu projektowania ergonomicznego w relacji z projektowaniem technicznym. Założenia: rola założeń ergonomicznych w wytyczaniu głównej linii rozwiązania konstrukcji obiektu. Struktura założeń ergonomicznych. Metody modelowe w projektowaniu ergonomicznym.

SŁOWIKOWSKI J.: Pojęcie, przedmiot i zakres projektowania ergonomicznego. Materiały VI Konferencji: Okrętownictwo i Oceanotechnika, - Niezawodność i bezpieczeństwo systemów transportowych, Wyd. Politechniki Szczecińskiej, Szczecin, 2002, s. 293¸309  


Geneza systemu „projektowanie, wytwarzanie, eksploatacja”. Ergonomia jako źródło wiedzy o anonimowym,  masowym użytkowniku. Projektowanie jako element „systemu zaspokajania potrzeb” Układ „człowiek-obiekt techniczny” jako układ samoregulacyjny; homeostaza. Układ „człowiek-obiekt techniczny” jako przedmiot projektowania. Pojęcie projektowania ergonomicznego. Czynniki niezawodności projektowania ergonomicznego.

SŁOWIKOWSKI J.: Symulator ED3 do ergonomicznej optymalizacji układów sterujących teleoperatorów. Materiały konferencji: AUTOMATION 2002 – Automatyzacja – nowości i perspektywy, Warszawa, PIAP, 2002, s. 174¸183  


W celu  przeprowadzania ergonomicznej optymalizacji parametrów układów sterowniczych maszyn zbudowano symulator działający na zasadzie pomiaru jakości regulacji z zastosowaniem kryterium całkowego opartego na kształcie charakterystyki czasowej odpowiedzi operatora na wymuszenie. Repertuar zmiennych symulatora obejmuje 16 parametrów układu sterującego, które mogą być kojarzone w dowolne zestawy. W drodze eksperymentalnej znajdywane są te kombinacje wartości poszczególnych parametrów, dla których jakość regulacji jest najlepsza. Przedstawiono wyniki badań nad optymalizacją parametrów układu
sterującego z dźwignią ręczną.

SŁOWIKOWSKI J.: Metodologiczne problemy projektowania ergonomicznego w budowie maszyn.  Wyd. Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, Warszawa 2000, stron 190  


Ksiązka o charakterze monograficznym,  dotyczy zastosowania ergonomii w projektowaniu maszyn. Na wstępie przedstawiono ergonomię, jako integralny element sztuki inżynierskiej, rozważając to zagadnienie w ujęciu systemowym, w sferze edukacji inżynierskiej i rzeczywistej działalności przemysłowej (badania i rozwój, programowanie jakości produktu, normalizacja). Podkreślono proinnowacyjne oddziaływanie ergonomii na rozwiązania konstrukcyjne maszyn. W dalszym ciągu rozprawy omówiono pojęcie projektowania ergonomicznego i przedstawiono jego morfologię, charakteryzującą się ścisłym powiązaniem etapów projektowania ergonomicznego i inżynierskiego. Omówiono także udział ergonomii w strukturze prac nad rozwojem produktu i przedstawiono typologię prac ergonomicznych w tym obszarze. Omówiono zagadnienie optymalizacji ergonomicznej układów sterujących  maszyn typu tele- i serwooperatorów, przeprowadzanej doświadczalnie według kryterium jakości regulacji. Przedstawiono zagadnienie formułowania wymagań ergonomicznych do projektowania i związany z tym problem ergonomicznej klasyfikacji maszyn. Praca zawiera przykłady innowacyjnych rozwiązań konstrukcyjnych,  ilustrujących przedstawione tezy.  

SŁOWIKOWSKI J.: Optymalizacja jakości ergonomicznej układów sterujących maszyn roboczych. Materiały V Konferencji: Okrętownictwo i Oceanotechnika, -Maszyny i systemy transportowe, Wyd. Politechniki Szczecińskiej, Szczecin, 2000, s. 236¸245  


Problem „wyczuwania maszyny” przez operatora we współczesnych tele- i serwooperatorach. Prawo Webera w odniesieniu do elementów sterowniczych maszyn. Kwantyfikacja jakości ergonomicznej - problemy metodologiczne. Mierniki jakości ergonomicznej. Badania jakości ergonomicznej układu sterującego w wykorzystaniem całkowych kryteriów  oceny jakości regulacji. Symulator ED3 do badania i optymalizacji ergonomicznej układów sterujących: budowa i działanie. Zastosowania: maszyny robocze, telemanipulatory inspekcyjne, oceanotechnika, manipulatory laboratoryjne, mikromanipulatory medyczne.

SŁOWIKOWSKI J.: Ergonomiczne kształtowanie produktu jako sposób walki konkurencyjnej na rynku. Materiały XX Krajowej konferencji ergonomicznej, Zastosowania ergonomii, zeszyt specjalny nr 4, 1992, s. 107¸125  


Jakość ergonomiczna produktu. Ergonomia w zaspokajaniu potrzeb. System ergonomicznego kształtowania produktu: elementy, relacje. Typologia prac ergonomicznych w zapleczu badawczo-rozwojowym wytwórcy. Projektowanie ergonomiczne jako stymulator innowacyjności. Kształtowanie poziomu jakości ergonomicznej produktu, strategie. Wdrażanie ergonomii w produktach małych i srednich przedsiębiorstw.

SŁOWIKOWSKI J.: Wymagania ergonomiczne w projektowaniu zmechanizowanych narzędzi ręcznych do prac podwodnych. Materiały V Konferencji Projektowanie i budowa obiektów oceanotechniki, Szczecin, październik 1989, s.263¸272  


Omówiono problemy, jakie ergonomia stawia przed projektantem zmechanizowanych narzędzi ręcznych oraz dodatkowe wymagania, które muszą spełniać narzędzia do prac podwodnych. Wyspecyfikowano 25 wymagań, usystematyzowanych w sześciu grupach: obciążenie czynne, obciążenie posturalne, przyłożenie siły do narzędzia, jakość prowadzenia narzędzia, bezpieczeństwo nurka, sterowanie.

Jensen P. L.: Human factors and ergonomics in the planning of production . International Journal of Industrial Ergonomics , Volume 29, Issue 3 , March 2002, Pages 121-131  


For years integration of ergonomics into the planning of new production processes has been an ideal for regulating agencies supported by ergonomic experts. But the ideal appears to be difficult to live up to. A development of tools both by agencies and by groups of researchers has been seen as the strategy to move ergonomics from repair activities towards integration into planning. But the tools are available. An overview of the tools developed and discussed in the last two decades in the Scandinavian countries is presented. It is, therefore, argued that the focus shall be on the broader issues of organizational conditions for giving ergonomics a stronger position in the firm. Ergonomists have to tackle these issues, but it implies a new understanding of their roles, which goes beyond the traditional discussion of expert versus facilitator. The paper is based on an evaluation of a Swedish research program of a new approach to intervention studies on musculoskeletal diseases, on a major Danish research program on integrating ergonomics (working environment) into the planning activities of the enterprises and on discussions with the staff of the Danish mandatory occupational health and safety services on their roles as consultants to firms.

Eom, S.B.: Relationships between the decision support system subspecialities and reference disciplines: An empirical investigation. European Journal of Operational Research , Jan 1998  


This is a comprehensive study, that, by means of an empirical assessment of the DSS literature, systematically identifies the DSS reference disciplines and traces how concepts and findings by researchers in the contributing disciplines have been picked up by DSS researchers to be applied, extended, and refined in the development of DSS research subspecialties. Cluster analysis was employed to an author cocitation frequency matrix derived from a comprehensive database of the DSS literature over the period of 1970 through 1993. Twelve clusters were uncovered consisting of six major areas of DSS research (group DSS, foundations, model management, user interfaces, implementation, and multiple criteria DSS) and six contributing disciplines (multiple criteria decision making, cognitive science, organization science, artificial intelligence, group decision making, and systems science).

Broberg, O.: Integrating ergonomics into the product development process International Journal of Industrial Ergonomics , April 1997, Pages 317-327  


A cross-sectional case study was performed in a large company producing electro-mechanical products for industrial application. The purpose was to elucidate conditions and strategies for integrating ergonomics into the product development process thereby preventing ergonomic problems at the time of manufacture of new products. In reality the product development process is not a rational problem solving process and does not proceed in a sequential manner as described in engineering models. Instead it is a complex organizational process involving uncertainties, iterative elements and negotiation between key actors. Design and production engineers have a great influence on ergonomics in manufacturing departments. Ergonomics considerations are partly taken into account by production engineers but not as a part of standard operating procedures. There is a number of differences between design and production engineers regarding information sources in problem solving, communication pattern, perception of ergonomics, motivation and requests to support tools and methods. These differences and the social and organizational context of the development process must be taken into account when considering strategies to the integration of ergonomics.

Wilson, J.R.: Solution ownership in participative work redesign: The case of a crane control room.   International Journal of Industrial Ergonomics , Volume 15, Issue 5 , May 1995, Pages 329-344  


For years integration of ergonomics into the planning of new production processes has been an ideal for regulating agencies supported by ergonomic experts. But the ideal appears to be difficult to live up to. A development of tools both by agencies and by groups of researchers has been seen as the strategy to move ergonomics from repair activities towards integration into planning. But the tools are available. An overview of the tools developed and discussed in the last two decades in the Scandinavian countries is presented. It is, therefore, argued that the focus shall be on the broader issues of organizational conditions for giving ergonomics a stronger position in the firm. Ergonomists have to tackle these issues, but it implies a new understanding of their roles, which goes beyond the traditional discussion of expert versus facilitator. The paper is based on an evaluation of a Swedish research program of a new approach to intervention studies on musculoskeletal diseases, on a major Danish research program on integrating ergonomics (working environment) into the planning activities of the enterprises and on discussions with the staff of the Danish mandatory occupational health and safety services on their roles as consultants to firms.

Knittle, D.L. / Ruth, S. / Gardner, E.P.: Establishing user-centered criteria for information systems: A software ergonomics perspective.  Information and Management , Volume 11, Issue 4 , November 1986, Pages 163-172  


Despite its importance and increasing cost, interactive software is rarely considered a suitable subject for the development of metrics or standards of performance beyond those traditionally used for hardware: speed, response time, etc. This article examines and extends a specific set of criteria first recommended by Louis Fried as a possible basis for evaluating such software rigorously. This approach is based on the concepts of ergonomics, which focus directly on the reaction of the user to the system rather than the system to the user. It is then possible to be much more specific in identifying effects of system messages, prompts, formats and a wide range of other characteristics of the user's milieu. Examples are given, and the authors conclude that such approaches make it possible to be rigorous and exact in specifying the characteristics of the interactive language of the system.